नेता रामचन्द्र पौडेललाई प्रश्न

 -यमबहादुर दुरा

गाउँघर निरन्तर रित्तो बन्दै गइरहेको घडीमा नेपाली कांग्रेसका उपसभापति रामचन्द्र पौडेलले गाउँघरप्रति माया पोख्दै एक दैनिक अखबारमा लेख लेख्नुभयो । केही महिनाअघि प्रकाशित त्यस लेखको केन्द्रीय भावभूमि थियो, गाउँमा कृषि क्रान्ति हुनुपर्छ र गाउँ छाडेर गएकाहरु गाउँमै फर्कनुपर्छ । 

सैद्धान्तिक रुपमा तपाईँको लेख चित्ताकर्षक थियो । लेखको सैद्धान्तिक पक्षमा असहमति जनाउने कुनै आधार थिएन । तर पनि लेख पढेर सक्दानसक्दै मेरो मनमा तपाईँप्रति थुप्रै प्रश्नहरु उब्जिए ।

जगजाहेर नै छ, रामचन्द्र पौडेल वि.सं. २०४६ सालको राजनीतिक परिवर्तनपछि नेपालको राजनीतिक परिदृश्यमा निरन्तर दृष्टिगोचर भइरहेको पात्र हुनुहुन्छ । तपाईँ नेपाली कांग्रेसको शीर्षस्थ नेतामध्ये हुनुहुन्छ । वि.सं. २०४६ सालपछि तपाईँले निरन्तर रुपमा चुवाव जित्दै आउनुभएको छ । राजनीतिक सफलताका सिंढीहरु उक्लदै जाँदा तपाईँ सांसद, मन्त्री, सभामुख एवम् उपप्रधानमन्त्रीको ओहोदामा पुगिसक्नुभएको छ । भाग्यले साथ दिएमा भविष्यमा प्रधानमन्त्री पनि बन्नुहोला ।  तपाईँलाई शुभकामना छ ।

एकपटक पुरानै प्रसंगतिर जाऔं । वि.सं. २०४८ सालको चुनावी अभियानको क्रममा तनहूँको बरभाज्याङ गाविसस्थित बिचारी चौतारीमा तपाईँले भन्नुभएको थियो रे - "गाउँबाट विस्थापित मनलाई आधुनिक सेवा र सुविधा दिएर गाउँमै बसौं बसौं बनाउने ।"  कति सुन्दर भावना ! तर  भावनाले मात्र कहाँ पुग्ने रहेछ र ?  त्यसको व्यवहारिक पक्ष कस्तो रह्यो भन्ने कुरा महत्वपूर्ण हुने रहेछ ।

"गाउँबाट विस्थापित मनलाई आधुनिक सेवा र सुविधा दिएर गाउँमै बसौं बसौं बनाउने" नारा दिएर तपाईँले चुनाव जित्नुभयो । यसपछि तपाईँको सत्तारोहरणको क्रम शुरु भयो । त्यसपछि गाउँघरको हालत के भयो ? यता तपाईँको सत्तारोहरणको क्रममा तीव्रता आयो, उता गाउँबस्ती उजाडिंदै गयो । तपाईँले अघि सार्नुभएको नारा मार्मिक र तर्कसंगत हुँदाहुँदै पनि व्यवहारिक पक्ष कमजोर भएकोले त्यसले मूर्त रुप लिन पाएन ।  नाराले मूर्त रुप पाउनु त कता हो कता,  तपाईँको नाराविपरीत गाउँघर उल्टै हरघडी बिरानो बन्दै गयो ।

आजभन्दा बीस वर्ष अघि तपाईँले सार्नुभएको गाउँघरलाई हराभरा बनाउने नारा केबल नारामा सीमित भएको छ । आज गाउँघर हरपल बिरानो बन्दै गएको छ । गाउँबाट विस्थापित मनहरु गाउँमा पुनस्थापित हुन सकेको छैन । बरु ती मन प्रतिपल तीव्र गतिमा गाउँबाट विस्थापित भइरहेका छन् । निरन्तर रित्तिदै गएको गाउँघरका लागि एउटा नमीठो व्यंग बनेको छ, गाउँबाट विस्थापित मनलाई आधुनिक सेवा र सुविधा दिएर गाउँमै बसौं बसौं बनाउने भन्ने तपाईँको नारा । बच्चा हुर्किएपछिको चराको गुँडजस्तो उजाड बनेको छ, गाउँघर ।

यही पृष्ठभूमिमा नेता रामचन्द्र पौडेलतिर मेरा प्रश्नहरु सोझिएका छन् ।  तपाईँले देशको बागडोर सम्हालिसक्नुभएको छ । डाडू-पन्यू चलाउनुभएको छ । समयको विभिन्न कालखण्ड देशको बागडोर सम्हालेको बेलामा तपाईँले गाउँको विकासका लागि के कस्ता कार्ययोजनाहरु अघि सार्नुभयो ? योजनाकार र नीति निर्माताहरुसंग गाउँको विकासका लागि के कस्ता छलफल भए ? तपाईँबाट गाउँको विकासका लागि के कस्ता सत्प्रयास भए ?  यी प्रश्नको उत्तर पाउने हक नागरिकलाई छ । जवाफ दिनु तपाईँको नैतिक दायित्व पनि हो ।

गाउँलाई गुल्जार बनाउने सत्प्रयास असफल भएका  भने तिनलाई के कस्ता तत्वहरुले बाधा पुर् याए ? तपाईँको लेखमा यस्ता प्रश्नहरुको जवाफ आउनुपथ्र्यो । तर तपाईँ यी विषयहरुमा मौन देखिनुभयो । नागरिकले तपाईँबाट जे कुरा जान्न चाहेका थिए, त्यही कुरामा मौन रहनुभयो ।

राजनीति गर्नुको साँचो उद्देश्य हो, आफूलाई देश र जनताको सेवामा समर्पित तुल्याउनु । देश र जनताको सेवाका लागि रामचन्द्र पौडेल थुप्रैपटक सिंहदबार पुग्नुभयो । तपाईँले गाउँघरको गाह्रोसाह्रो र सिंहदरबारको गाह्रोसाह्रो र कमीकमजोरी दुबै देख्नुभएको छ । 

जनस्तरको समस्या र शासकीय सत्ताको भोगाइबाट गुजि्रसक्नुभएका तपाईँले अहिले आएर पनि उही सुगारटाइजस्तो गरेर गाउँको विकास हुनुपर्छ भनेर अभिव्यक्ति दिनु सामयिक ठहरिंदैन । देशको बागडोर सम्हालिसक्नुभएका तपाईँजस्तो व्यक्तित्वले स्पष्ट भाषा जनतालाई भन्नुपर्छ,  गाउँको मुहार उज्यालो बनाउने दिशामा हामी कहाँनेर चुकेका छौं ? यस दिशामा राजनीतिक नेतृत्व र नीतिनिर्माताहरु कहाँनेर चुकेका छन् ?  तपाईँको लेखाइमा यस्ता प्रश्नको उत्तर आउनुपथ्र्यो । तपाईँको लेखाइमा देशको परिस्थितिलाई रौंचिरा गरिएको विश्लेषणात्मक धारणा आउनुपथ्र्यो । अहिले आएर गाउँमा बस्नुपर्छ र गाउँमा कृषि क्रान्ति गरिनुपर्छ भनिरहनुमा कुनै तुक छैन । तपाईँले बीस वर्षअघि दिनुभएको मीठो नारा बीस वर्षपछि पनि किन नारामै सीमित हुनपुग्यो ?  लेखमा यसको उत्तर स्पष्ट रुपमा आउनुपथ्र्यो ।

गाउँको महिमा गाएर भाषण गर्ने र लेख लेख्ने कति नेताहरुको शहरमा घर बने ? उहाँहरुमध्ये कतिजना आफै गाउँ फर्केर उदाहरण बन्नुभयो ?  यस्ता कुराहरुको चिरफार हुन आवश्यक छ । देशको मूलधारे राजनीतिमा रहेर सत्ता र शक्तिको खेलमा बीस वर्ष बिताइसक्नुभएका तपाईँजस्ता शीर्षस्थ नेताले आत्मसमीक्षा गर्ने बेला आइसक्यो । गाउँको विकास हुनुपर्छ भन्ने सबैलाई थाहा छ । कसरी गर्ने भन्ने मुख्य कुरा हो ।  गाउँको विकासका लागि तपाईँले के के गर्नुभयो ?  गाउँको विकासका लागि के कस्ता पक्षहरु वाधक रहेको पाउनुभयो ? तपाईँबाट यस्ता कुराहरुको फेहरिस्त आउन आवश्यक छ । 

तपाईँजस्ता सत्ता र शक्तिको अभ्यास गरिसक्नुभएका नेताप्रति नागरिकका मनमा यस्तै जिज्ञासाहरु उब्जिएका छन् । नागरिकले तपाईँजस्ता नेताको आत्ममूल्यांकन खोजेको छ, आत्मप्रकाशन खोजेको छ । देशको भावी प्रधानमन्त्री हुने लाइनमा उभिनुभएका तपाईँजस्ता नेताले एकपटक आफैंतिर फर्किएर हेर्ने आएको छ । गाउँको मुहार फेरिने आशामा बसेका तमाम सर्वसाधारण नागरिकले हेर्न चाहेका छन्, तपाईँको छातीभित्र गाउँको तस्बिर छ कि छैन ?

[साभार:  अनलाइन अखबार नेपाली पोष्ट   (जनवरी ०२, २०१२ )]

[अद्यावधिक : २०६८।१०।०९, ०६८।१०।११, ०६८।१०।१३, ०६८।१०।१५, ०६८।११।२३, २०६९।०८।०६]